Noodbrief Lokaal Belang aan Provinciale Staten: zogenaamde legitimatie van herindeling

Aan: Provinciale Staten Provincie Gelderland
Van: Lokaal Belang Gemeente Barneveld
Betreft: Door GS voorgesteld Kernenbeleid 2.0. herindeling Scherpenzeel-Barneveld

Barneveld, 10 maart 2021

Geachte leden van Provinciale Staten Provincie Gelderland, beste collega’s,

Wij vragen jullie in het kader van jullie beslissingsbevoegdheid ten aanzien van het herindelingsadvies Scherpenzeel-Barneveld aandacht voor het volgende: Naar aanleiding van de inhoud van het herindelingsontwerp, de diverse commissie- en raadsvergaderingen in de gemeenten Barneveld en Scherpenzeel, de webinars van GS (2 en 4 maart) en uw Statenvergadering van 10 maart jl., hebben wij een dringende vraag aan u:

Wordt het door GS geïnitieerde ‘Kernenbeleid 2.0’ door hen als legitimatie voor de herindeling van
de gemeenten Scherpenzeel en Barneveld gebruikt?

Het is genoegzaam bekend hoe Gedeputeerde Staten (GS) de fusie van de gemeenten Scherpenzeel en Barneveld door willen drukken. De argumentatie en handelwijze hieromtrent is al bijna 2 jaar reden voor flinke discussies in diverse besturen. Ook in onze gemeente Barneveld. Lokaal Belang heeft al langer meerdere malen de vinger gelegd bij de hiaten in het onzorgvuldige proces (waaronder vooringenomenheid) en een duidelijk gebrek aan draagvlak. Wij wijzen u er, nogmaals, nadrukkelijk op dat Lokaal Belang geen voor- of  tegenstander van een herindeling met de gemeente Scherpenzeel is. Maar dat wij zeer hechten aan een zorgvuldig proces, gebaseerd op feiten en een aantoonbaar draagvlak.

Kernenbeleid 1.0 vernieuwen?
GS hebben op 26 januari jl. haar uiteindelijk besluit genomen en het Herindelingsontwerp (HO) vastgesteld. Een argument voor deze herindeling was het invoeren van een kernenbeleid 2.0.
Een van de 4 beoordelingscriteria in het beleidskader is, naast draagvlak (wat er niet is) en een zorgvuldig proces (wat er ook niet is), 'interne samenhang en nabijheid bestuur'.  Het 'Kernenbeleid 2.0 ' is dan kennelijk het ei van Columbus: "​Nu komt alles goed, Scherpenzelers. Hiermee krijgen jullie een hoge mate van autonomie, zeggenschap en zelfbeschikking. Stop uw zorgen, een fusie gaat juist heel goed voor jullie zijn. En het is ook heel leuk voor alle dorpen in de gemeente Barneveld" GS schreven ook nog dat de gemeente Barneveld hier nadrukkelijk voor open staat.

Klopt dat? Zowel in de commissie van 18 februari als 2 maart stelde onze fractie daar vragen over. De wethouder antwoordde bevestigd: "Dat gaan we gewoon doen; We gaan het kernenbeleid 1.0 vernieuwen". Kernenbeleid 1.0? Bestaat dat dan? Wanneer is dat door de gemeenteraad vastgesteld? Wanneer heeft de gemeenteraad dat geëvalueerd of gaat dat nog geëvalueerd worden? Bij een vernieuwing of doorontwikkeling is het namelijk te doen gebruikelijk het voorgaande beleid te evalueren. Vanwege het uitblijven van een helder antwoord hebben wij deze vraag schriftelijk opnieuw gesteld met daarop o.a. dit antwoord:

 "Het dorpenbeleid 1.0 moet daarom gezien worden als een aantal losstaande instrumenten waarvoor de raad in sommige gevallen kaders heeft vastgesteld en in andere gevallen niet.”

Zienswijze op tijd en volledig?
Het is duidelijk dat er van het bestaan van een echt Kernenbeleid 1.0 geen sprake is. En dat wat er dan wel is, eerst nog eens geëvalueerd zou moeten worden. Onze fractie heeft in de commissievergadering gewezen op het feit dat de termijn voor het indienen voor een zienswijze voor inwoners eindigt op 1 april en voor de raden op 26 april a.s. In die zienswijze moet opgeschreven gaan worden wat inwoners of raadsleden vinden van het besluit en argumenten van GS. Dus ook over het Kernenbeleid 2.0, dat GS dus als argument voor de herindeling gebruiken. Hoe kunnen zowel inwoners als raadsleden nu een fatsoenlijke, goed onderbouwde zienswijze over dit punt schrijven als het volstrekt onduidelijk is wat het Kernenbeleid 2.0 moet gaan inhouden (zowel op juridisch-, inhoudelijk- als financieel niveau)? Dat gaat dus niet.

GS en Kernenbeleid 2.0
Willen de gemeenteraden en inwoners eigenlijk wel een Kernenbeleid 2.0? De gemeente Barneveld gaat over het algemeen netjes om met haar kernen en dat is een goede zaak. Maar ons college gaat nu mee met GS en het Kernenbeleid 2.0 zonder dat de raad erover besloten heeft. Het bevreemdt ons zeer dat uw gedeputeerde de heer Markink, nadrukkelijk en herhaaldelijk uitspreekt (in Webinars en uw Statenvergadering van 10 maart) dat het standpunt van de gemeente Barneveld zou zijn dat zij Kernenbeleid 2.0 willen implementeren. Want wie is de gemeente Barneveld dan eigenlijk? Het college van B&W? Zeker niet. Dat zijn wij allemaal waarbij de inwoners hun vertegenwoordiging in handen leggen van de gemeenteraad, als zijnde hun volksvertegenwoordigers en het hoogste bestuursorgaan. Daarnaast bevreemdt het ook dat GS uitspreken dat de gemeenten weliswaar over dit Kernenbeleid gaan maar daarentegen wel van de gemeenten eisen (blz. 52, HO) dat zij invulling geven aan dit beleid.
Een hoogleraar die aanwezig was bij de technische briefing in Scherpenzeel op 8 maart jl. gaf aan dat de enige juridische structuur voor een dergelijke wens voor ‘autonomie, zeggenschap, zelfbeschikking’ een bestuurscommissie is. Een commissie die door de gemeenteraad bevoegdheden gedelegeerd heeft gekregen met een bepaald vooraf vastgesteld budget. Willen wij dat? Wil straks elk dorp in de nieuwe gemeente een bestuurscommissie (dat zijn er dan 10) met alle organisatorische, juridische, financiële en inhoudelijke gevolgen van dien? Dat kunnen wij niet zeggen, want wij hebben het er als raad nooit over gehad laat staan besloten.

Suggesties en verwachtingen
Wij maken ons zorgen over de suggesties en verwachtingen die door GS worden gewekt ten aanzien van dit Kernenbeleid 2.0 richting met name de inwoners van de gemeente Scherpenzeel, maar ook richting de besluitvormende besturen zoals u, PS, de Minister, de Eerste en Tweede Kamer. Het is niet gezegd dat het Kernenbeleid 2.0 er gaat komen en als het er al komt, op welke manier, met welke mogelijkheden etc. Dit is vragen om teleurstellingen en dat is ongewenst voor iedereen. Het helpt dan ook niet in het versterken van de onderlinge relatie en samenwerking (op welke manier dan ook). Wij zijn juist blij te ervaren dat de samenwerking en de invulling ervan tussen de gemeenten Scherpenzeel en Barneveld de laatste tijd zulke concrete ontwikkelingen doormaken. Dienstverleningsovereenkomsten, bestendigen van huidige samenwerking en verdiepingswensen voor de langere termijn, klinken hoopvol, maar dat terzijde.

Conclusie
Wij kunnen ons dan ook niet aan de indruk onttrekken dat GS met dit Kernenbeleid 2.0 de herindeling probeert te legitimeren en te 'verkopen' aan zowel de gemeenten Scherpenzeel als Barneveld, de Minister, de Eerste en Tweede Kamer, de Raad van State als aan u, PS. Ongewenst in het licht wat er allemaal al gebeurd is.

Verzoek
Wij verzoeken u dan ook dringend dit in uw beeldvormende-, oordeelsvormende- en besluitvormende vergaderingen mee te nemen en u af te vragen of deze door uw GS gewenste herindeling werkelijk  gebaseerd is op de door het Rijk geformuleerde beoordelingscriteria in het Beleidskader.
Uiteraard zijn wij bereid tot het verstrekken van meer informatie indien dat gewenst is.

Namens de fractie van Lokaal Belang,

Mw. MHJ Pluimers-Foeken
Fractievoorzitter, raadslid