Waarom heeft LB zorgen over de financien en forse uitgaven?

Voorzitter,

Het kan verkeren. Was onze gemeente 25 januari jl. nog een gemeente met flexibele financiële slagkracht. Een gemeenteraad die zelfstandig belangrijke uitgaven kon doen boven de 300.000 Euro. Zaken die allemaal horen bij een groeigemeente met ambitie. Wat dat zijn we toch?

Toen kwam 26 januari. Een bijzondere dag in de geschiedenis van onze gemeente. De dag dat onze gemeente voor het eerst in haar bestaan onder financieel preventief toezicht kwam te staan. Vanaf die dag gaat niet alleen de provincie, maar ook de gemeente Scherpenzeel meekijken en meebeslissen over alle uitgaven die ons college wil doen boven de 300K.  

Tijdens de begrotingsvergadering van 12 november heeft onze fractievoorzitter Mijntje Pluimers het college er al op gewezen dat er op deze dag direct preventief toezicht komt vanuit de provincie en de gemeente Scherpenzeel. De reactie van de wethouder n.a.v. deze opmerkingen was: ik citeer: “er gaat niet bijster veel veranderen. Het gaat alleen over de begroting en begrotingswijzigingen dacht ik. Alles kan doorgaan, Maar ik zal het wel inbrengen in het bestuurlijk overleg, U krijgt een terugkoppeling” Einde citaat.

Vandaag is het 3 februari en staan wij onder financieel preventief toezicht. Gedeputeerde Staten van Gelderland liet er meteen geen gras over groeien. Er kwam een herindelingsontwerp en een bijlagenboek die LB tot de laatste letter heeft uitgespit. En wat bleek voorzitter, dames en heren, De provincie komt met keiharde opdrachten. Laat ons in het bijlagenboek op blz 6 en 7 weten hoe zij aankijkt tegen onze gemeente en onze organisatie. Zomaar een paar citaten, mijn collega’s raadsleden zullen ze wel herkennen want ik kan mij zo voorstellen dat niet alleen LB  deze opmerkingen van de provincie met rode oortjes heeft gelezen:

Daar komen ze:

• Barneveld zal de financiële bakens moeten verzetten om een begroting te presenteren die structureel en reëel in evenwicht is.
• Barneveld zit ruim in de organisatie en Scherpenzeel is te krap georganiseerd. Hier kunnen kostenbesparingen gerealiseerd worden.
• Het is essentieel dat Barneveld financieel gezien “Schoon door de poort gaat en structurele maatregelen treft om de tekorten die ontstaan zijn in 2022, 2023 en 2024 weg te werken. En nu komt de uitsmijter die meteen te maken heeft met de thuiswerkregeling: Hierbij kan Barneveld naar de eigen organisatie kijken.

Voorzitter, gisterenavond gaf de wethouder ruiterlijk toe dat het college niet goed gehandeld heeft door de thuiswerkregeling via de maandrapportage, en niet via een ordentelijk raadsvoorstel aan de raad te presenteren. Dus daar zal ik hem niet meer op bevragen vanavond. Maar het wordt ook steeds duidelijker dat de timing van dit voorstel, namelijk een paar weken na de begrotingsvergadering, dat deze timing noodzakelijk was om in ieder geval een sluitende begroting voor 2021 te kunnen presenteren. Het plusje van 65K was tenietgedaan door deze investeringen. Daarom vroeg ik de wethouder gisterenavond ook wat de wethouder gaat doen met deze investering in relatie tot de eis van de provincie om te komen tot een sluitende meerjarenbegroting. Gaan er bezuinigingen komen? Worden investeringen teruggedraaid of de belastingen verhoogd? Want in de brief aan de gemeente van de provincie over het financiële toezicht lezen wij op pag 2 eerste alinea dat een onttrekking aan de algemene reserve als dekking niet voldoet aan het criterium van een aanvaardbare dekking, omdat hiermee het vermogen van de huidige gemeente, en daarmee ook het vermogen van een nieuw te vormen gemeente vermindert. Ik citeer gedeputeerde Markink nog maar even die op 4 juni vorig jaar in deze raadszaal zei dat gemeenten vlak voor het besluit tot herindeling de neiging hebben om snel allerlei uitgaven te doen.  VZ, Omdat ik gisterenavond op deze vraag geen duidelijk antwoord kreeg, nogmaals de vraag, hoe gaat deze investering gedekt worden? Andere investeringen teruggedraaid of belastingen verhoogd?

Een vraag waar ik gisterenavond ook geen helder antwoord op kreeg en vanavond in deze raadsvergadering nogmaals wil stellen heeft ook te maken met het financiële toezicht in relatie tot de thuiswerkregeling. Omdat wij sinds 26 januari onder toezicht staan schrijft de wet voor dat dit investeringsvoorstel met zowel GS als met Scherpenzeel gedeeld moet worden. Toen ik de wethouder gisterenavond vroeg of deze investering al onderdeel van discussie van zowel GS als Scherpenzeel antwoordde de wethouder dat er momenteel e.e.a. wordt opgezet om zulke zaken samen met Scherpenzeel en de provincie te behandelen. Mijn vraag aan de wethouder is heel eenvoudig, is deze investering al ter sprake geweest in een overleg met Scherpenzeel? Hetzij ambtelijk, hetzij tussen u als wethouder financiën samen met uw Scherpenzeelse collega? Ja of nee?

Een aspect dat LB in dit voorstel mist, zijn de besparingen die dit voorstel oplevert. Gaan wij door deze thuiswerkregeling ook minder reiskostenvergoeding betalen? Minder schoonmaakkosten en minder vaste kosten maken in het gemeentehuis?  Het kan niet anders dat deze regeling ook besparingen oplevert. Zijn deze besparingen bekend bij de wethouder en kan hij deze met ons delen vanavond?

Voorzitter; 
Nu de investering zelve. Sinds april werken er 4,5 miljoen Nederlanders thuis. Dat geldt ook voor mijzelf. En dat geldt ook voor veel medewerkers van de gemeente. En het is echt niet zo dat deze medewerkers plotseling niet meer thuis kunnen werken als vanavond dit voorstel het niet zou halen. Gisteren sprak de wethouder zijn verbazing uit over het feit dat er nog een telefoon met draadjes op zijn bureau stond toen hij als wethouder aantrad. Dat hij in een omgeving kwam uit de jaren 90.  Er worden de laatste jaren enorme bedragen geïnvesteerd in onze organisatie. Investeringen overigens waar Lokaal Belang allemaal mee ingestemd heeft. Ook de investeringen van 500K incidenteel, 1,2 miljoen structureel extra voor de eigen organisatieontwikkeling en de 300K voor extra ICT. Dus kom niet met een emotioneel verhaal aanzetten zoals de wethouder dat gisterenavond deed alsof LB geen oog heeft voor de noden en noodzakelijkheden van ons eigen huis. LB heeft ingestemd met 2 miljoen extra voor de eigen organisatie (op een totaal van ruim 23 miljoen per jaar) en de begroting goedgekeurd

Daarnaast is niet duidelijk hoeveel medewerkers gebruik gaan maken van deze regeling. Het college stelt dat de helft van het aantal medewerkers gebruik gaan maken van deze regeling, maar van de 600 medewerkers heeft lang niet iedereen een bureaufunctie voorzitter.

Ik heb om mij heen gekeken de laatste dagen en vele thuiswerkregelingen tegen het licht gehouden. Zowel die uit het bedrijfsleven als van gemeenten. En wat daaruit naar voren komt is terughoudendheid. En bedragen die substantieel lager liggen dan die waar wij vanavond over spreken. Wij zeggen vanavond niet dat wij deze investering uiteindelijk niet moeten doen, maar vinden dit tijdstip prematuur. Onze gemeente staat er helaas financieel niet goed voor. Dat is jammer genoeg een feit. Daarnaast staan wij aan de vooravond van grote veranderingen, namelijk een fusie met Scherpenzeel.

Ik dat licht citeer ik nogmaals de provincie in haar brief daar waar het gaat om onze ambtelijke capaciteit: Daar zegt de provincie nl:
De kosten voor de ambtelijke organisatie van Barneveld lagen in 2018 op het landelijk gemiddelde. Vanaf 2018, de komst van dit college dus, is de formatie aanzienlijk uitgebreid met in totaal 50 fte, een toename van 13% Voor 40 van deze fte’s is de formatie uitgebreid zonder dat hier extra taken of financiering tegenover stonden. Het is aannemelijk dat de kosten van de organisatie van de gemeente Barneveld inmiddels boven het landelijk gemiddelde liggen.

Dit alles gecombineerd met het financieel preventieve toezicht van de provincie heeft LB doen besluiten om vanavond het college te vragen dit besluit te heroverwegen en uit te stellen totdat er meer duidelijkheid bestaat over deze herindeling, totdat duidelijk is wat de kostenbesparingen zijn en duidelijk is hoeveel medewerkers daadwerkelijk gebruik gaan maken van deze dure regeling.

Namens de fractie van Lokaal Belang,
Jan Willem van den Born

Bijdrage raadsvergadering 3 februari 2021