Gemeente Barneveld

 Politieke partij

Zienswijze Lokaal Belang gem. Barneveld - Herindeling Scherpenzeel-Barneveld

Aan: Provinciale Staten Provincie Gelderland
Van: Fractie Lokaal Belang Gemeente Barneveld
CC: Minister van Binnenlandse Zaken, mw. Jkvr. drs. K.H. Ollongren

Betreft: Inspraak herindelingsadvies (HA) Barneveld-Scherpenzeel

Barneveld, 30 juni 2021


Geachte Statenleden,
Wij achten het, gezien recente ontwikkelingen, noodzakelijk u toch opnieuw aan te schrijven om u onze bezwaren en zorgen over de plannen van uw Gedeputeerde Staten (GS) kenbaar te maken. In onze ogen begaat GS een grote fout door u dit HA voor te stellen. Uw GS geven u bij herhaling een eenzijdige voorstelling van zaken en dat vinden wij kwalijk, want het HA gaat volstrekt voorbij aan een aantal wezenlijke kernpunten. U, als controlerend, kader stellend en volksvertegenwoordigend orgaan, bent in staat dit proces in het juiste perspectief te plaatsen of te stoppen. Wij willen u hiertoe met klem verzoeken na lezing van de volgende informatie en vragen u dit schrijven mee te nemen in uw uiteindelijke beslissing.

Op 21 april jl. heeft de gemeenteraad van Barneveld met een meerderheid ingestemd met een zienswijze op het Herindelingsontwerp (HO). Onze partij stemde als enige tegen. Wij dragen de democratie een warm hart toe, daarom respecteren wij dit democratisch genomen besluit, ondanks dat wij het er principieel mee oneens zijn zoals wij dat verwoord hebben in onze zienswijze aan u op 30 maart jl. en in ons initiatiefvoorstel op 21 april. Wij zijn van mening dat een bestuurlijk vraagstuk altijd eerst beoordeeld moet worden op de principiële, democratische en bestuurlijke juistheid daarvan (Deugt het?) en dus niet op basis van eigenbelang (Hoe worden wij er zelf beter van?).

Eerder schreven wij u dat wij onmogelijk aanwezig konden zijn bij de hoorzitting van woensdag 16 juni.
Het is spijtig te moeten constateren dat inspraak voorafgaande aan uw oordeelsvormende commissievergadering op 23 juni alsmede de besluitvormende Statenvergadering van 6 juli, onmogelijk blijkt. Zeker in een dergelijk gevoelig dossier, is het wenselijk dat er alternatieve inspraakmogelijkheden zijn. Een werkelijk gesprek met u dus en niet een brief of filmpje.

Kernenbeleid/Dorpenbeleid
Het dorpenbeleid 2.0 is op 26 januari jl. specifiek voor en expliciet vanwege de zorgen van Scherpenzelers over zeggenschap en autonomie door GS  in het HO1 in het leven geroepen; de zgn. ‘Plusvariant’: nieuwe samenwerkingsvormen waarmee de dorpen in de nieuwe gemeente meer zeggenschap krijgen over hun eigen woon- en leefomgeving. GS achten het ‘’essentieel en noodzakelijk’’ (blz. 28-29) voor Scherpenzeel. Dat wordt in het HA2 weliswaar bevestigd, maar merkwaardig genoeg afgezwakt. GS zeggen dat het dorpenbeleid een verantwoordelijkheid is van de nieuwe te vormen gemeente en zij manen beide gemeenten om, nog voor de fusie, gezamenlijk en snel in actie te komen en in nauwe samenwerking met inwoners, maatschappelijke organisaties, ondernemers invulling te geven aan dat door GS gepropageerde dorpenbeleid.

Feiten

  1. Het college van B&W van de gemeente Barneveld heeft op 17 maart jl. een bestuursopdracht Dorpenbeleid 2.03 vastgesteld met een stappenplan met daarin o.a. een concept-agenda, uitvoeringsstrategie en kadernotitie, waarvan de planning is deze eind 2022 gereed te hebben.
  2. In Scherpenzeel is op 21 april jl. een motie aangenomen die oproept dat deze zeggenschap voor Scherpenzeel in het dorpenbeleid gewaarborgd moet zijn; garanties met een formeel mandaat.
  3. In Barneveld is op 21 april jl. een amendement4 aangenomen dat stelt dat de fusie het dorpenbeleid in Barneveld niet overhoop mag gooien. En, dat er voor Scherpenzeel ook iets moet, maar dat Barneveld ‘daar niet over gaat’. Dit amendement beoogde de tekst over de bestuursopdracht Dorpenbeleid 2.0 , zoals het college bedacht heeft, uit de zienswijze van de gemeenteraad te halen. Door een fout is dat deels nagelaten, is de bestuursopdracht zelfs bij de zienswijze van de gemeenteraad aan u meegestuurd. De 1e indiener van het amendement heeft dit op 10 juni jl.6, waar de heer Markink dus bij aanwezig was, expliciet medegedeeld en rechtgezet.
  4. In Barneveld is op 21 april jl. een motie5 van de fractie van Lokaal Belang door alle andere partijen afgestemd, die opriep om het dorpenbeleid ‘on hold’ te zetten zodat beide gemeenten op dezelfde en gelijkwaardige wijze mee kunnen doen in de gehele voorbereiding van het dorpenbeleid.
  5. In het HA schrijven GS op blz. 39 “Door B&W van Barneveld is recent een bestuursopdracht vastgesteld, die als bijlage bij de zienswijze van de gemeenteraad is gevoegd.” Deze zienswijze is de zienswijze van de raad, niet van het college. De gemeenteraad heeft de bestuursopdracht dorpenbeleid 2.0 niet vastgesteld en behoorde deze, mede n.a.v. het aangenomen amendement, officieel geen deel uit te maken van de zienswijze. GS maken daar echter wel gebruik van, in ieder geval richting u, als PS.
  6. Op 10 juni jl. hebben diverse woordvoerders namens hun fracties (en in aanwezigheid van gedeputeerde Markink) hun weerstand uitgesproken jegens het creëren van formele zeggenschap. “Geen extra bestuurslaag”, zo klonk unaniem het geluid. Ook onze fractie is overigens die mening toegedaan; alhoewel wij begrip hebben voor de wens van Scherpenzeel om dit formeel te borgen, zien wij meerdere ‘haken en ogen’ en de meerwaarde hiervan vanuit Barnevelds perspectief niet.
  7. Gedeputeerde Markink stelde op 23 juni dat GS willen dat de beide gemeenten en GS een ‘bestuursakkoord’ gaan vaststellen waarbij er afspraken gemaakt worden over de invulling m.b.t. onder andere zeggenschap. Hij acht het een “absolute voorwaarde’’ dat dit tot stand komt.

Onze zorgen en vragen:

  1. Geven deze ontwikkelingen u vertrouwen dat die zeggenschap en autonomie daadwerkelijk gerealiseerd worden? Voor de raad van Barneveld is er vooralsnog weinig tot niks ‘gezamenlijks’ aan: De gemeenteraad wil bij meerderheid geen bestuurscommissie (de enige juridische mogelijkheid om zeggenschap en autonomie te borgen). Ook wij hebben hier dus, mede gezien de zorgen van bestaande Plaatselijk Belangen in onze gemeente, grote vraagtekens bij.
  2. Dat de gemeente Scherpenzeel garanties wil, is begrijpelijk. Tenslotte, in het HO en HA werden het door GS als ‘’essentieel en noodzakelijk’’ gekwalificeerd. Redelijkerwijs mogen garanties verwacht worden. Uiteraard is het aan de nieuwe gemeente hier uiteindelijk over te beslissen. Maar dat doet niets af aan de stellingen van GS over dit dorpenbeleid 2.0. Het is dan vreemd dat in uw Statenvergadering (23 juni jl.) door enkelen van u hieraan voorbijgegaan wordt en zelfs gesteld wordt dat garanties geven juist een belemmering zou zijn.
  3. Waarom oefenen GS zoveel druk en dwang op beide gemeenten uit, ‘’pushen’’, zoals door dhr. Markink op 10 juni 2021 verwoordde, om dit dorpenbeleid invulling te geven? Waarom, terwijl GS ook laten optekenen dat het dorpenbeleid aan de gemeenten is? Wij achten dit tegenstijdig.
  4. Waarom willen GS deze snelheid? Is dat om tegen u als PS, de minister en de beide kamers te kunnen zeggen dat het wel goed zit met het dorpenbeleid? Terwijl de werkelijkheid niet zo is. Beide gemeenten verschillen 180 graden op dit punt: Scherpenzeel wil garanties mocht het onverhoopt tot een herindeling komen (ook de nadrukkelijke wens van GS - het innovatieve experiment in de Gelderse Vallei als voorbeeld voor de rest van Nederland…) en Barneveld wil dat pertinent niet. Daarmee is  de zgn. ‘Plusvariant’ een lege huls! U besluit dus op 6 juli a.s. over niet bestaande zekerheden, die ook onderweg naar verdere besluitvorming in Den Haag, mocht PS het HA van GS volgen, feitelijk geen bestaansrecht heeft in de argumenten om tot herindeling over te gaan.
  5. Wij hebben GS al heel vaak horen zeggen hoe belangrijk zorgvuldigheid en tijd zijn, bijvoorbeeld op 4 juni 2020 toen de heren Markink en Berends in onze raad waren. Komen zij daar nu op terug?
  6. Deze vragen heeft onze fractie op 10 juni aan uw gedeputeerde Markink voorgelegd. Het is spijtig te moeten constateren dat dhr. Markink niet inhoudelijk reageert en zelfs stelt dat het dorpenbeleid niet door GS zijn bedacht, maar door de gemeente Barneveld. Bij het besluit HO. (26 januari 2021) is juist door GS, zoals eerder gesteld, expliciet de variant 3-plus gepresenteerd; het dorpenbeleid 2.0. Die plus zou het argument zijn waardoor Scherpenzelers niet meer ongerust of angstig voor een herindeling hoeven te zijn. GS draaien hier de zaak om.
    Daarnaast bevreemd het nóg meer dat GS stellen (o.a. tijdens PS, 23 juni 2021) dat in het Open Overleg dan wel bestuurlijk overleg in december 2020 het dorpenbeleid onderdeel van het gesprek is geweest en dat daar de eerste stappen zijn gezet om dit te ontwikkelen. In de verslagen blijkt daar helemaal niets van terug te vinden!
  7. Het door Markink genoemde bestuursakkoord betreft hier de beide colleges van B&W en GS, niet de gemeenteraden. Dat zou het echter wel moeten zijn. Immers, alleen gekozen volksvertegenwoordigers kunnen, vanuit hun partijlijn, iets zeggen over intenties die verder reiken dan de horizon van hun eigen kiezersmandaat. Bovendien is het essentieel dat de mening van de raad, die op dit punt duidelijk afwijkt van de lijn van het college, gehoord wordt. Raadsleden mogen zelfstandig beslissen en kunnen als hoogste orgaan de eventuele besluiten van de colleges overrulen. Ook hier doen GS u voorkomen alsof zeggenschap en autonomie hun plek gaan krijgen. Er is echter geen zekerheid over. Vanuit het perspectief van de gemeente Scherpenzeel, dat tegen hun zin een herindeling voor de kiezen krijgt en de uitspraken van GS zelf, is het meer dan logisch dat deze zekerheden er op raadsniveau waren geweest. Zeker als ze als dragend argument voor de herindeling dienen. Er is echter geen sprake van.

Voorwaardelijk draagvlak
Draagvlak, zowel maatschappelijk als bestuurlijk draagvlak, is een essentieel beoordelingscriterium in het beleidskader.
Feiten

  1. GS geven in het HA aan draagvlak vooral gebaseerd te hebben op hun eigen Kieskompas7. In het Kieskompas werden enkele zaken in het vooruitzicht gesteld zoals zeggenschap, voorzieningen en redelijke financiële lasten. De vraag was: “Als de herindeling wordt doorgevoerd en de vier punten worden waargemaakt,  vindt u dan de herindeling een goed idee?”. Inwoners van beide gemeenten hebben dus in de voorwaardelijke sfeer op de stellingen in het Kieskompas moeten reageren. “Als…..dan….?” op basis van enige stijging in de positieve beantwoording ervan, achten GS draagvlak in voldoende mate bewezen.
  2. De gedeputeerde heeft eerder gezegd (PS 14-2021) dat zaken als zeggenschap in het HA zijn beslag moeten krijgen. Dat is echter niet het geval. Er zijn geen garanties of enige zekerheid.
  3. Zowel maatschappelijk als bestuurlijk draagvlak in Scherpenzeel ontbreken (aangetoond met een referendum: 82% tegen, opkomst 77%). In Barneveld is er geen overtuigende meerderheid; 82% van hen heeft zelfs nog nooit kennisgenomen van het HO. Inwoners van de gemeente Barneveld is door het college nog nooit wat gevraagd (“Niet nodig” aldus het college). Gedeputeerde Markink wijst het referendum in Scherpenzeel af als ‘oppervlakkig’ en ‘emotioneel’.

Onze zorgen en vragen:

  1. Het kabinet vraagt in gevallen van het ontbreken van unanimiteit of draagvlak een solide onderbouwing waarom bij gebrek aan breed draagvlak toch een herindeling gewenst wordt. Überhaupt, draagvlak moet duidelijk en aantoonbaar in kaart worden gebracht door de gemeenten zei de Minister onlangs nog (11-2-2021). In onze ogen spelen GS mooi weer als het gaat om dit draagvlak. Draagvlak werd in de voorwaardelijke sfeer geformuleerd; zijn daarmee het Kieskompas en het HA niet misleidend? Zowel naar u, PS, als de minister en de beide kamers. En is daarmee draagvlak in feite gebaseerd op drijfzand? In onze ogen wel.
  2. Is het begrijpelijk dat inwoners van zowel Scherpenzeel als Barneveld, gezien datgene wat de afgelopen 2 jaar gebeurd en gezegd is, geen vertrouwen hebben in de daadwerkelijke totstandkoming van de door GS in het vooruitzicht gestelde randvoorwaarden? Ja. Continu worden emoties weggezet als niet inhoudelijk, feitenvrij. Maar die emoties worden ingegeven op basis van inhoud; het ‘waarom’ achter de emoties dus. Wij doen hierbij ook een oproep aan u, de professionals, om de emoties te begrijpen, te doorgronden en het ‘waarom’ op inhoud te bestuderen en op waarde in te schatten. En niet de soms (te) harde woorden als argument te gebruiken om dan de inhoud niet tot u te nemen. Wij zien het echter bij sommigen wel gebeuren.
  3. Daarbij komt nog dat GS ten onrechte emotionele beweegredenen als ‘vrees voor verlies van identiteit’ aanvoeren als voornaamste drijfveer van respondenten om negatief tegen de herindelingsplannen aan te kijken. Dit wordt weersproken in beide kieskompas-onderzoeken; respondenten komen met rationele overwegingen en niet met emotionele.
  4. Door gedeputeerde Markink wordt de overtuiging van de inwoners van Scherpenzeel als niet inhoudelijk, niet beargumenteerd en niet relevant gekwalificeerd. Schokkend, zeker gezien het feit dat GS zelf niet met een onderbouwd verhaal komen als het gaat om draagvlak, maar dit wel zo etaleert naar de ‘buitenwereld’.

Fundament van juiste besluitvorming
Feiten doen ertoe. En dan wel alle feiten. Het verbaast ons zeer dat GS maar blijven verwijzen naar het inmiddels bijna ‘middeleeuwse’ rapport van SeinstravanderLaar uit 2019 als bewijs dat Scherpenzeel er niet goed voor zou staan en dat Scherpenzeel ook wel wil fuseren. Ondertussen zijn vele onderzoekrapporten van gerenommeerde instituten verschenen die tenminste een genuanceerd beeld geven. Is er fundamenteel een probleem? Ook GS kunnen het niet aantonen. Hoe Scherpenzeel er sinds 2 jaar instaat? Dat heeft u kunnen lezen. Maar dan nu de gemeente Barneveld; onze gemeente. Zien wij dan geen kansen voor onze gemeente? Jawel, natuurlijk, maar die kansen mogen nooit ten koste gaan van de principes van ordentelijk, integer en democratische openbaar bestuur. Nogmaals: Deugt het? Dat is de hamvraag.

Feiten

  1. Werd vanaf het begin door het college van de gemeente Barneveld nog actief uitgedragen dat draagvlak in beide gemeenten een randvoorwaarde voor herindeling was (o.a. Verslag regionale verkenning 12 mei 2020)8, sinds vorig jaar was dit verdwenen in de stukken en uitingen. Vragen hieromtrent werden herhaaldelijk ontwijkend beantwoord waarbij verwezen werd naar GS.
  2. Door de woordvoerders van de andere fracties in de gemeente Barneveld werd lauw of niet gereageerd op de ontwikkelingen omtrent de herindeling gemeente Scherpenzeel als het gaat om het (democratisch) proces, draagvlak en het beleidskader. Zorgen daarover werden niet gedeeld.
  3. Veel actiever reageerden de woordvoerders als het gaat om zaken die zij graag voor de gemeente Barneveld gerealiseerd zien (rondweg, treinstation Stroe, treinstop Barneveld-Noord, instandhouding voorzieningen, blijvend lage lasten voor inwoners) in relatie tot de herindeling met Scherpenzeel! ‘Prima die herindeling, maar dan wel graag een aantal ‘cadeautjes’ voor de gemeente Barneveld.’ De provincie moest dat maar gaan regelen. In diverse commissie- en raadsvergaderingen drongen ze daarop aan; ook onlangs nog in uw commissievergadering van 23 juni jl. waar een fractievoorzitter nadrukkelijk om meer geld en voorzieningen vroeg. Het meest vergaand waren de uitspraken die zijn gedaan op 2 maart jl. in onze commissie bestuur9, met een treffend verslag in de Barneveldse Krant van 3 maart (bijgevoegd)10. Overigens werd het startsein voor die wensen al ingegeven door de toezeggingen van uw gedeputeerde Markink in de raad van 4 juni 202011 in de gemeente Barneveld, die schermde met financiën en voorzieningen voor onze gemeente.
  4. Vele hoogleraren hebben op diverse wijzen hun kritieken geuit op het door GS gevoerde proces. GS wuiven dat weg. Sterker nog, de boodschappers worden aangevallen en hun boodschap gebagatelliseerd.

Onze vragen en zorgen

  1. Is deze herindeling in voldoende mate gestoeld op daar waar het ten principale als eerste over hoort te gaan? Namelijk principiële, democratische en bestuurlijke principes? Nee.
  2. Is de dwang voor deze herindeling in voldoende mate onderbouwd, zoals de Minister dan wenst, zodat voorbij gegaan kan worden aan o.a. het gebrek aan draagvlak? Nee.
  3. Mogen ‘cadeautjes’ een reden zijn om voor een herindeling te zijn? Nee.

Conclusie:
Deze hele gedwongen herindeling deugt niet en is, ten aanzien van de wezenlijke kernpunten zoals hierboven beschreven, een lege huls gebleken. Zowel op proces als inhoud is het hele traject onvoldoende. GS hebben hun hand zwaar overspeeld met het dorpenbeleid 2.0. dat als ‘plus’ werd gepresenteerd als steekhoudend argument om deze herindeling te onderbouwen en mede daarmee ook het gebrek aan draagvlak te omzeilen. Het is buitengewoon onrechtvaardig wat er gebeurt. GS willen koste wat het kost een herindeling afdwingen. Een ernstige zaak.

En u als volksvertegenwoordiger wacht de moeilijke taak om de feiten en zogenáámde feiten van elkaar te scheiden en het juiste principiële besluit te nemen. Een besluit dat gestoeld moet zijn op basis van de eed of de belofte die u ooit heeft afgelegd; “…dat ik de wetten zal nakomen en dat ik mijn plichten als Statenlid naar eer en geweten zal vervullen”

Hoogachtend, namens de fractie van Lokaal Belang Gemeente Barneveld,

Mw. MHJ Pluimers-Foeken
Fractievoorzitter


Verwijzingen:

  1. Herindelingsontwerp, 26-1-2021
     
  2. Herindelingsadvies, 25-5-2021
     
  3. Bestuursopdracht Dorpenbeleid 2.0, college B&W gemeente Barneveld, 17-3-2021
    https://barneveld.bestuurlijkeinformatie.nl/Agenda/Index/b8955f5b-95c9-4fcb-a14e-b2099409330d
     
  4. Amendement dorpenbeleid, 21-4-2021, aanvaard (27V, 4T)
    https://barneveld.bestuurlijkeinformatie.nl/Agenda/Index/b8955f5b-95c9-4fcb-a14e-b2099409330d
     
  5. Motie dorpenbeleid, 21-4-2021, verworpen (4V, 27T) 
    https://barneveld.bestuurlijkeinformatie.nl/Agenda/Index/b8955f5b-95c9-4fcb-a14e-b2099409330d
     
  6. Commissie bestuur, gemeente Barneveld, 10-6-2021
    https://barneveld.bestuurlijkeinformatie.nl/Agenda/Index/de70dd0f-6265-46fb-9acb-0711d66932a4
     
  7. Kieskompas, 12-4-2021
     
  8. Verslag regionale verkenning i.v.m. bestuurskracht Scherpenzeel, 12 mei 2020
    Zie bijlage, bladzijde 19
     
  9. Commissie bestuur, gemeente Barneveld, 2-3-2021
    https://barneveld.bestuurlijkeinformatie.nl/Agenda/Index/19b62a78-261d-4e06-a172-b2b72011c81d
     
  10. Artikel Barneveldse Krant over wensenlijst gemeenteraad Barneveld, 3 maart 2020
    https://www.barneveldsekrant.nl/premium/lokaal/politiek/670395/flink-barnevelds-fusie-wensenlijstje-richting-provincie/N6LczMVBCPF25mOnnc_0XtDV_d6hVEW3P-UHV2GOXEtYxnm6utTwsb9WfQHSA1tKEbYwHnr9ULC5SowZTT5OGyEugNhZqkp8SNbjvAYiHo2lvNZW-1aKhVlTezy70Wax 
     
  11. Raadsvergadering gemeente Barneveld, 4-6-2020
    https://barneveld.bestuurlijkeinformatie.nl/Agenda/Index/d82a777d-0eae-45c9-a6cf-d80d042a22e3